Thursday 25 July 2013

තාරකා විද්‍යාව හා ජෝතිශ්‍යය

අප අහසේ දකින තාරකා, ග්‍රහලෝක ඇතුළු දේ මත පදනම් වුන ජෝතිශ්‍යය හා තාරකා විද්‍යාව පිළිබඳ මූලික කරුණු කීපයක් තමයි මේ ලියන්න හදන්නේ. ඒකට හේතුවුනේ තාරකා විද්‍යාව හා ජෝතිශ්‍ය කියන්නේ එකම විශය ක්‍ෂේත්‍රයක් යැයි සිතමින් ඒ පිළිබඳ හදෑරීමට මැලිකමක් දක්වන අය වෙනුවෙන්. අප වටේ තියෙන තාරකා රටා, ග්‍රහලෝක, හිරු, සඳු කියන දේවල් මේ දෙකටම අදාල වුනත් ජෝතිශ්‍ය විද්‍යාවේදී සැලකීමක් නොකරන ධූමකේතු, මන්දාකිනී, ග්‍රහක ඇතුළු තව බොහෝමයක් දේවල් ගැන සෙවීම තාරකා විද්‍යාව සතු වෙනවා.

ඉතිරියත් කියවන්න මෙතැනින්.....

Sunday 14 July 2013

ජූලි අහසේ අසිරිය


මෙම මාසයේ රාත‍්‍රී අහසේ ග‍්‍රහලෝක සහ තාරකා රාශි කීපයක් ඔබට දැකගත හැකිය. හිරු පෑයීමට පෙර අලූයම නැගෙනහිර අහසේ බ‍්‍රහස්පති සහ අඟහරු යන ග‍්‍රහයින් දෙදෙනා පායා තිබෙන අන්දම දර්ශනය කළ හැක. සෞරග‍්‍රහ මණ්ඩලයේ අභ්‍යන්තර ග‍්‍රහලෝක පද්ධතියේ අවසානයට පිහිටා ඇති අඟහරු ග‍්‍රහයා සූර්යයාගේ සිට හතරවැනි ස්ථානයේ පිහිටයි. රතු පැහැයෙන් දිස්වන අඟහරු ග‍්‍රහයා අතීතයේ සිටම පෘථිවි වාසීන්ගේ අවධානයට ලක්වූ ග‍්‍රහලොවකි. පැරණි රෝම ශිෂ්ටාචාරය අඟහරු හැඳින්වූයේ යුද්ධයට අධිපති දෙවියන් ලෙසයි. ඒ හේතුවෙන් ”මාර්ස්” (MARS) යන නාමය අඟහරු ග‍්‍රහයාට යොදා ඇත.
සිකුරු ග‍්‍රහයා
බ‍්‍රහස්පති ග‍්‍රහයා 
අඟහරු ග‍්‍රහයා
සූර්යයාගේ සිට කිලෝමීටර් මිලියන 249 තරම් උපරිම දුරකින් ගමන්කරන අඟහරු ග‍්‍රහයාට තම ඉලිප්සාකාර ගමන් මාර්ගය තුළදී සූර්යයාට කිලෝ මීටර් මිලියන 206 තරම් ආසන්නයටද පැමිණෙයි. සාමාන්‍ය ප‍්‍රමාණයේ දුර දක්නයකින් නිරීක්‍ෂණය කිරීමේදී අඟහරු ග‍්‍රහයා රතු පැහැති ගෝලයක් මෙන් දැකගත හැකිය.
වායුමය යෝධයකු වන බ‍්‍රහස්පති, සෞරග‍්‍රහ මණ්ඩලයේ විශාලතම ග‍්‍රහලොවද වෙයි. බාහිර සෞර ග‍්‍රහ මණ්ඩලය ආරම්භ වන්නේ බ‍්‍රහස්පති ග‍්‍රහයාගෙනි. බ‍්‍රහස්පති ග‍්‍රහයාට රෝම දෙවිවරුන්ගේ රජු හඳුන්වනු ලබන ”ජුපිටර්”  (JUPITER) යන නාමය ලබාදී ඇත. නිල් පැහැයෙන් බබළන බ‍්‍රහස්පති ග‍්‍රහයා වටා චන්ද්‍රයින් 63 ක් පමණ පිහිටා ඇති බව සොයාගෙන ඇති අතර, ඉන් ප‍්‍රධාන චන්ද්‍රයින් හතර වන යුරෝපා, ගැනිමිඞ්, අයෝ සහ කැලිස්ටෝ දෙනෙනියක් (BINOCULERS) හෝ කුඩා දුර දක්නයක් තුළින් නැරඹිය හැක. බ‍්‍රහස්පති ග‍්‍රහයා සතුව ඉතාමත් සංකීර්ණ වායුගෝලයක් පවතී. එහි නිතරම කුණාටු පවතින අතර, අකුණු ගැසීම් ද සිදුවේ. මෙම සංකීර්ණ වායුගෝලය තුළ ප‍්‍රධාන වශයෙන් අඩංගු වන්නේ හයිඩ‍්‍රජන් සහ හීලියම් වායුන් වේ. බ‍්‍රහස්පති ග‍්‍රහයා සූර්යාගේ සිට නක්‍ෂත‍්‍ර ඒකක  (AU)  5,2026 ක් දුරින් කක්‍ෂයක ගමන් කරයි. මෙහි විෂ්කම්භය කිලෝ මීටර් 1,43,200 පමණ වන අතර, සූර්යයා වටා පරිභ‍්‍රමණය වීමට පෘථිවි වර්ෂ 11.86 ක් ගත කරයි.
සෞරග‍්‍රහ මණ්ඩලයේ අලංකාරම ග‍්‍රහයා වශයෙන් හඳුන්වන සෙනසුරු, වළලූ පැළඳි මනාලිය ලෙසින්ද හඳුන්වනු ලබයි. සූර්යයාගේ සිට හයවැනි ස්ථානයේ ගමන් ගන්නා සෙනසුරු පියෙවි ඇසට පෙනෙන අවසන් ග‍්‍රහලොවද වෙයි. මේ දිනවල රාත‍්‍රී 8.00 ට පමණ නැගෙනහිර අහසේ දකුණට බරව අංශක 90 ක් පමණ ඉහළින් කන්‍යා රාශිය තුළ පිහිටා ඇති සෙනසුරු ඔබට නිරීක්‍ෂණය කළ හැකිය. 1659 දී ක‍්‍රිස්ටියන් හයිජන්ස් නමැති තාරකා විද්‍යාඥයා විසින් සෙනසුරු සතුව වළලූ පද්ධතියක් ඇති බවට මුලින්ම හෙළි කරනු ලැබීය. සෙනසුරු ග‍්‍රහයා සූර්යයාගේ සිට කිලෝමීටර් මිලියන 1429.4 දුරින්වූ කක්ෂයක ගමන් කරයි. මෙහි විෂ්කම්භය කිලෝ මීටර් 1,20,536 ක් පමණ වේ. සූර්යයා වටා එක් වටයක් යෑමට සෙනසුරුට පෘථිවි වසර 30 කට ආසන්න පමණ කාලයක් ගතවේ. ඇමෙරිකානු එක්සත් ජනපදය විසින් සෙනසුරුවෙත යානාවන් රැුසක් යවා ඇති අතර, එමගින් ග‍්‍රහයා සහ එය වටා පිහිටා ඇති වළලූ පිළිබඳව තොරතුරු රැුසක් හෙළිදරව් කරගෙන ඇත. කුඩා දුරදක්නයක් මගින් නරඹන විට සෙනසුරු වටා පිහිටා ඇති අලංකාර වළලූ පද්ධතිය ඔබට දැකගත හැකිය.
මේ දිනවල සැන්ඳෑයාමයේ හිරු බැස ගිය පසු බස්නාහිර අහසේ දීප්තිමත්ව බබලමින් පවතින සිකුරුග‍්‍රහයා ඔබට පහසුවෙන් දැකගැනීමට ලැබෙනු ඇත. ආදරයේ දෙවඟන වන වීනස් Venes යන නාමය සිකුරුට දී ඇත. චන්ද්‍රයා හැරුණු විට රාත‍්‍රි අහසේ දීප්තිමත්ම වස්තුව වනුයේ සිකුරුයි. මෙම සිකුරු ග‍්‍රහලෝකය ඉරබටු තරුව මෙන්ම පහන් තරුව ලෙසද සාමාන්‍ය ජනවහරේ හැඳින්වෙයි. ඊට හේතුව වන්නේ සිකුරු සමහර කාලවලදී ඉරපායා ඒමට පෙර නැගෙනහිර අහසේත්, තවත් කාලයකදී හිරු බැස ගිය පසු බටහිර අහසේත් දිස්වීමය. සෞරග‍්‍රහ මණ්ඩලයේ සියලූම ග‍්‍රහයින් බටහිර සිට නැගෙනහිරට භ‍්‍රමණය වුවත් සිකුරු ග‍්‍රහයා පමණක් නැගෙනහිර සිට බටහිරට භ‍්‍රමණය වෙයි. සිකුරු ග‍්‍රහයා මතදී හිරු බටහිරින් පායා නැගෙනහිරින් බැස යනු දැකගත හැකි වනු ඇත. සිකුරු සතුව ඉතා ඝන වායුගෝලයක් පවතින අතර එය කාබන්ඩයොක්සයිඞ් සහ සල්ෆියුරික් යන අම්ලයන්ගෙන් වැසී පවතී. සිකුරු සූර්යයාගේ සිට කිලෝමීටර් මිලියන 108.2 ඈතින්වූ කක්‍ෂයක ගමන් කරන අතර, එහි විශ්කම්භය කිලෝමීටර් 12100 කි. හිරුගේ සිට හිරු වටා ගමන්ගන්නා දෙවැනි ග‍්‍රහලොව සිකුරු වන අතර, කුඩා දුර දක්නයක් තුළින් නරඹන විට අපේ හඳේ මෙන් කලාවන් ඇතිවන අයුරු දැකගත හැකිය.
රාත‍්‍රි 8.00 ට පමණ නැගෙනහිර අහසේ දකුණට බරව වෘශ්චික රාශිය පිහිටා ඇති අන්දම ඔබට නිරීක්‍ෂණය කළ හැක. තාරකා විද්‍යාවේදී ස්කොපියස් Scorpius   යනුවෙන් හඳුන්වනු ලබන වෘශ්චික රාශිය ගෝනුස්සා නමින්ද හඳුන්වනු ලැබේ. රාශි චක‍්‍රයේ රාශීන් අතුරින් පහසුවෙන් වටහාගත හැකි අන්දමින් පිහිටා ඇති වෘශ්චික රාශිය අහසෙහි විශාල ප‍්‍රදේශයක් පුරා පැතිරී ඇති අන්දම දැක ගත හැක. ගෝනුස්සාගේ හදවත සනිටුහන් කර දීප්තිමත් රතු යෝධ තරුව ඇන්ටාරස් නම් වෙයි. එය ආලෝක වර්ෂ 600 ක් දුරින් පිහිටා ඇත. ගෝනුස්සා තාරකා රාශිය හරහා ක්‍ෂීරපථයෙහි කොටසක් වැටී ඇත. එය ඔබට දැකගත හැකි වන්නේ දුම්වළාවක් ලෙසිනි.
කන්‍යා රාශිය සහ තුලා රාශියද මේ දිනවල දකුණට බරව මුදුන් අහසේ ඔබට දැකගත හැකිවනු ඇත. කන්‍යා රාශියේ දීප්තිමත්ම තාරකාව වන ස්පයිකා (SPICA) නම් වන අතර, එම තාරකාවට නුදුරු ස්ථානයක අඳුරු කහ පැහැයෙන් සෙනසුරු දිස්වේ. සමකය වැටී ඇත්තේ කන්‍යා රාශිය හරහාය.
තුලා ලග්නයේ රුප සටහනක තරාදියක හැඩයක් නිරූපණය කරන අතර මෙහි පෙනෙන දීප්තිමත් තරු තුන සමපාද ත‍්‍රිකෝණයක ශීර්ෂවලට පිහිටා තිබේ. ගෝනුස්සා තරකා රූපය රාත‍්‍රි අහසෙහි ඉතාමත් පහසුවෙන් සොයා ගත හැක. එහි හිස කොටස ආසන්නයේ පිහිටි සමපාද ත‍්‍රිකෝණයේ හැඩයට පිහිටි දීප්තිමත් තරුතුන හඳුනාගෙන ඒ අවට පායා ඇති අනිත් තරු සොයාගැනීමෙන් ඔබට තුලා ලග්නයේ තාරකා රූපය හඳුනාගත හැක.
 
වෘශ්චික රාශිය
 
සෙනසුරු ග‍්‍රහයා
 
වලාකුළුවලින් තොර පැහැදිලි අහසක් යටතේ ඉහත සඳහන් කළ ග‍්‍රහලෝක සහ තාරකා රාශි මේ මාසය පුරාවටම ඔබට දර්ශනය කිරීමේ අවස්ථාව ලැබෙනු ඇත.
 
 

දයාසිරි පෙරේරා - තාරකා විද්‍යාඥ, බණ්ඩාරවෙල

Friday 12 July 2013

ISON ධූමකේතුව

 










ISON ධූම කේතුව ශතවර්ශයේ ධූමකේතුව විදිහටත් හඳුන්වනවා. 2012 ලෝක විනාශය ගැන කතාබහට ලක්වූ මෙම ධූමකේතුව 2012 සැප්තැම්බර් මාසයේදී රුසියානු තාරකා විද්‍යාඥයින් දෙදෙනෙකු විසින් සොයාලනු ලැබූවක්. නොස්ට්‍රාඩමුස්ගේ අනාවැකිය සඵල කරමින් මෙය ලෝක විනාශය සිදු කරයිද යන්න පිලිබඳ තවමත් විද්‍යාඥයින් විමසිල්ලෙන් තමා ඉන්නේ.

හැතැප්ම 3ක් 4ක් අතරේ විශාලත්වයක් තියෙන ඒ කියන්නේ ඔස්ට්‍රේලියාව වගේ 1.2 ගුණයක් විශාගත්වයෙන් යුතු මේ ධූමකේතුව පලමු වරට සූර්යයා හා ගැටීමක් සිදුවන්නේ 2013 දී කියලයි කියන්නේ. කොහොම වුනත් මේ ධුමකේතුව සූර්යයා අසලින් යාමක් තමා සිදුවෙන්නේ.ඒ කිලෝමීටර මිලියන 1.2 පමණ ආසන්නයෙන්. මේ නිසා සාමාන්‍ය ප්‍රමාණයට වඩා වැඩි විශාගත්වයකින් යුතු වලිගයක් එහි දකින්න පුළුවන් වෙයි කියලත් විශ්වාස කරනවා. 
මේ ධූමකේතුව 2013 නොවැම්බර් මාසයේදී, හිරුගේ රශ්මියෙන් විනාශ නොවුනොත් අපට රාත්‍රී අහසේ දකින්නට ලැබිය හැකි බවත් දහවල් කාලයේදී අධික දීප්තිමත් තාරකාවක් මෙන් දිස්විය හැකි බවටත් අනාවැකි පලකරලා තියෙනවා.