සූර්යයාගේ සිට 5800000km පමණ දුරින්, සූර්යයාට සමීපතම සහ අප සෞරග්රහ මණ්ඩලයේ කුඩාම ග්රහලෝකය වන බුධ ග්‍රහයාගේ සමක විශ්කම්භය 4879km කි. එහි ආවාටයන් හැරුණු විට අප මෙතෙක් දන්නා එකම භූ විද්‍යා ලක්‍ෂණය වන්නේ එහි ඉතිහාසයේ මුල්ම අවධියේ හැකිලුම් කාල පරිච්‍ඡේදයේ ඇතිවූ යැයි සිතිය හැකි රැලි ගැසුනු ගැටිතිය. බුධ ග්රහයාට තිබෙන්නේ ඉතාමත් තුනී වායුගෝලයක් නිසා සූර්යයාගෙන ගලන අඛණ්ඩ ආරෝපිත අංශු ප්‍රවාහයන් එහි පෘෂ්ඨයට කෙලින්ම පතිතවේ. බුධ ග්රහයාට සූර්යයා වටා එක් වටයක් පරිභ්රමණය වීමට පෘථිවි දින 59ක කාලයක් ගතවේ. බුධ ග්රහයා චන්ද්රයන් නොමැති ග්‍රහයෙකි.
සූර්යයාගේ සිට ඇති දුර අනුව දෙවැනි ග්රහලෝකය වන සිකුරු ග්රහයා විශාලත්වය අනුව පෘථිවියට වඩා ක්‍රඩා වන්නේ මඳ වශයෙනි. සිකුරු ග්‍රහයාගේ සමක විශ්කම්භය 12103km පමණ වේ. සූර්යයාගේ සිට සිකුරු ග්රහයාට ඇති දුර 10800000km පමණ වේ. එහි වායුගොලය පෘථිවියට වඩා 90 ගුණයක් පමණ ඝණවේ. චන්ද්රයන් නොමැති ග්‍රහලොවක් වන සිකුරු ග්රහයා දිවා කාලයේදී 400°C කට අධික උෂ්ණත්වයෙන් යුත් පෘෂ්ඨයක් සහිත ග්රහලොවකි. සිකුරු ග්‍රහයාගේ වායුගෝලය නිරන්තරයෙන් ගිණිකඳු පිපිරීම් වලින් කැලඹී තිබේ. සිකුරු ග්රහයා සූර්යයා වටා එක් වටයක් ගමන් කිරීමට පෘථිවි දින 225ක කාලයක් ගන්නා අතර එහි අක්‍ෂය වටා භ්රමණය වීමට පෘථිවි දින 243ක කාලයක් ගනී. අප ඉරබටු තරුව උදා තරුව ලෙස හඳුන්වන්නේ මෙම ග්‍රහලොකයයි.
අභ්‍යන්තර ග්රහලෝක අතරින් විශාලතම ග්රහලෝකය වන පෘථිවිය ජීවය තිබෙන බවට අප දන්නා එකම ග්‍රහලෝකයයි. සූර්යයාගේ සිට ඇති දුර අනුව තෙවන ස්ථානය ගන්නා පෘථිවිය 12756km තරම් සමක විශ්කම්භයෙන් යුක්තයි. සූර්යයාගේ සිට ඇති දුර 15000000km පමණ වේග පෘථිවි වායුගොලය අනෙක් ග්‍රහලෝකයන්ගේ වායුගොල වලට වඩා බෙහෙවින් වෙනස්ය. එහි 78% නයිට්‍රජන්ද, 21%ක් ඔක්සිජන්ද තිබේ. පෘථිවය සූර්යයා වටා එක් වරක් යාමට (පරිභ්රමණය වීමට) දින 365.25ක් ගත කරන අතර තම අක්‍ෂය වටා එක් වරක් යාමට (පරිභ්රමණය වීමට) පැය 24ක කාලයක් ගත කරයි. පෘථිවියේ පැතිරුණු චුම්භක පරාසය හා වායුගොලය සූර්යයා හා වෙනත් තාරකා වලින් එන හානිකර කිරණ සියල්ලෙන්ම පාහේ එහි ජීවය ආරක්‍ෂා කරගනී. පෘථීවි වායුගෝලය නිසාවෙන් එය කරා පැමිණෙන බොහෝ උල්කාවන් එහි පෘෂ්ඨයට වැදීමට කලින් අක්‍රීය කරනු ලැබේ. පෘෂ්ඨය මත හා වායුගෝලය තුල දියරමය ජලය විශාල ප්‍රමාණයක් තිබෙන සෞරග්රහ මණ්ඩලයේ එකම ග්රහලෝකය පෘඨිවියයි. පෘථිවියද සූර්යයා වටා ගමන් කරන අතර එක් පැත්තකට අංශක 23.5° ක් ආනතව පිහිටා ඇති බැවින් සෘතු වෙනස ඇතිවේ. අප ජීවත්වන්නේ වායුගෝලය පතුලේ ඇති පරාවර්තී ගොලය නම් වායු ස්ථරයකය. පෘථිවිටය උපග්‍රහයෙක් හෙවත් චන්ද්‍රයෙක් සිටී. අප සෞරග්රහ මණ්ඩලයේ අභ්‍යන්තර ග්රහලෝක අතිරින් විශාලතම චන්ද්‍රයා පෘථිවියට අයත් චන්ද්‍රයාවේ.
සූර්යයගේ සිට ඇති දුර අනුව සිව්වැනි ග්රහලොව වන අඟහරු ග්රහයා පෘථිවියට හා සිකුරු ග්රහයාට වඩා කුඩා ග්‍රහලෝකයකි. අඟහරුගේ සමක විශ්කම්භය 6793km පමණ වන අතර සූර්යයාසේ සිට 22800000km පමණ දුරින් පිහිටා තිබේ. අප රතුග්‍රහයා ලෙස හඳුන්වන්නේ මෙම අඟහරු ග්‍රහලොවයි. අති විශාල ගිණිකඳු පැළුම් සහිත මිටියාවත් තැනින් තැන දැකිය හැක. මෙහි පෘෂ්ඨය අනුව ඉතාමත් මෑතක් වන තුරුම භූ විද්‍යා ක්‍රියාකාරීත්වයක් එහි පැවතුනු බව සිතිය හැකිවේ. එහි රතු පැහැය ඇතිවන්නේ යකඩ බහුල පසෙහි මළකඩ වලින්වේ. අඟහරු ග්‍රහලොවේ ඇති තුනී වායුගෝලය බොහෝසෙයින් සමන්විත වන්නේ කාබන්ඩයොක්සයිඩ් වායුවෙනිත එය 95.32% ක්ද ඊට අමතරව නයිට්‍රජන් 2.7% ක්ද කාබන් 1.6% ක්ද ඔක්සිජන්, නියෝන් හා ජලය ඉති සුළු ප්‍රමාණයක්ද අගහරුගේ වායුගොලයේ තිබේ. අතීතයේ වඩාත් ඝණ වායුගෝලයක් අගහරු ග්රහයාට තිබුණු බවටත් එහි පෘෂ්ඨය මත ජලය ගලා ගිය බවටත් සිතිය හැකි සාධක සොයාගෙන තිබේ. අඟහරුට සූර්යයා වටා එක් භ්‍රමණයක් සඳහා පෘථිවි දින 687ක් ගතවන අතර එහි අක්‍ෂය වටා වරක් භ්රමණය වීමට පැය 25කට ආසන්න කාලයක් ගතවේ. අඟහරු ග්රහයාට ඩීමෝස් (DEIMOS) හා ෆෝබෝස් (PHOMOS) නමින් චන්ද්රයන් දෙදෙනෙකු සිටී. අඟහරු ග්රහයා හා බ්රහස්පති ග්රහයා අතර සූර්යයා වටා ගමන්ගන්නා ග්‍රහවස්තු සහිත පටියක් වන අතර එය ග්‍රහක පටිය ලෙස හැඳින්වේ. ඒ ග්රහලෝක ලෙස ගත නොහැකි ක්‍රඩා පාෂෘණ කැබලි හා ලෝහ වලින් සෑදුනු ග්‍රහවස්තූන්ය. විශාල ග්‍රහකයනිගේ විශ්කම්භය 100km පමණ වේ. ඇතැම් ග්‍රහකයන් ඉතා කුඩාවේ. එහි ඇති ග්‍රහකයනි සියල්ල එක් කල හොත් අප චන්ද්‍රයාගේ විශ්කම්භයෙන් අඩකටක් වඩා අබු ප්‍රමාණයක් ගනී. 240km හා ඊට වැඩි විශ්කම්භයෙන් යුතු ග්‍රහකයන් 15ක් පමණ තිබේ. ඒවා පෘථිවි කක්‍ෂයේ සිට සෙනසුරු ග්‍රහයාගේ කක්‍ෂෙයන් ඔබ්බට විහිදී තිබේ. කෙසේ වුවත් ග්‍රහකයන් බොහෝමයක් විහිදී තිබෙන්නේ අඟහරු හා බ්රහස්පති ග්‍රහයන් අතර වූ ග්‍රහක පටියේ වේ. අතීතයේ සමහර ග්‍රහකයන් පෘථිවිය සමඟ ගැටී තිබේ. ඩයිනෝසරයන්ගේ වඳවී යාමටත් එවැනි ග්‍රහකයක් හේතු වූ බවට විස්වාස කරයි. මෙම ග්‍රහක පථයේ විශාලතම ග්‍රහක වස්තුව සීරීස් (CERES) ය. එය වර්ග කර තිබෙන්නේ වාමන ග්‍රහකයක් ලෙසටය. එය 1000km කට මඳක් අඩු විශ්කම්භයෙන් යුක්ත වේ.
අප සෞරග්රහ මණ්ඩලයේ විශාලතම ග්රහලෝකය වන්නේ බ්රහස්පති ග්‍රහලෝකයයි. එය පෘථිවි ස්කන්ධය මෙන් 318 ගුණයක ස්කන්ධයෙන් යුක්තය. අනෙක් ග්රහලෝක සියල්ල එකට තැබූ විට ස්කන්ධය මෙන් දෙගුණයක හෝ තෙගුණයක පමණ ස්කන්ධයක් තිබේ. සූර්යයාගේ සිට ඇති දුර අනුව පස්වන ස්ථානය හිමිවන බ්‍රහස්පතිගේ සමක විශ්කම්භය 142984km පමණ වන අතර සූර්යයාගේ සිට දුර 77800000km පමණ වේ. බ්‍රහස්පතිගේ පරිභ්‍රමණ කාලය පෘථිවි අවුරුදු 12ක් පමණ වන අතර භ්‍රමණ කාලය පැය 10ක් පමණ වේ. මෙතෙක් චන්ද්රයන් 63න් දෙනෙකු පමණ සොයැගෙන ඇති අතර තවත් චන්ද්රයන් ඇතැයි විස්වාස කරයි. එයින් විශාලම චන්ද්රයන් වන්නේ යුරෝපා (Europa), අයූ (Io), ගැනිමීඩ් (Ganymede) හා කැලිස්ටෝ (Callisto) වේ. මේවා අපට දුරදක්නයක් ආධාරයෙන් පැහැදිලිව හඳුනාගත හැකි තරම්වේ.
අප සෞරග්රහ මණ්ඩලයේ දර්ශනීයම ග්රහලොව වන්සේ සෙනසුරු ග්‍රහයාය. සෙනසුරුගේ වායුගොලයත් බ්‍රහස්පතිගේ මෙන්ම හීලියම් හා නයිට්‍රජන්ගෙන් යුක්කවේ. සෙනසුරු ග්රහයා පෘථිවිය මෙන් 95 ගුණයකින් යුක්තවේ. සෙනසුරුගේ සමක විශ්කම්භය 120536km වන අතර සූර්යයාගේ සිට දුර අනුව හයවන ස්ථානයේ 142700000km පමණ දුරින් පිහිටා තිබේ. සූර්යයා වටා වරක් යාමට පෘථිවි අවුරුදු 29කට අධික කාලයක් ගතකරන අතර එහි කක්‍ෂය වටා යාමට පැය 10ක් 11ක් පමණ කාලයක් ගතකරයි. සෙනසුරු ග්රහයා විශාල හා කුඩා රැස් වළලු දහස් ගණනකින් සමන්විතවේ. මේ රැස් වළලු අයිස් හා ග්‍රහක කැබලි වලින් සැකසී තිබේ. සෙනසුරු ග්රහයාට මෙතෙක් චන්ද්රයන් 60කට වැඩි ප්‍රමාණයක් සොයාගෙන ඇති අතර එයින් ටයිටන් (TITAN) නම් චන්ද්‍රයා සෞරග්රහ මණ්ඩලයේ ඝන වායුගෝලයක් ඇති එකම චන්ද්‍රයාවේ. සෙනසුරු ග්‍රහයාගේ වළලු අපට දුරේක්‍ෂයක් ආධාරයේ පහසුවෙන් දැකිය හැකිවේ.
පෘථිවි ස්කන්ධයෙන් 14 ගුණයක් විශාලත්වයෙන් යුතු යුරේනස් ග්‍රහයාගේ අනෙකුත් ග්‍රහයින්ගෙන් වෙන්කෙරෙන විශේෂ ලක්‍ෂණය වන්නේ එය එක් ඇලයකට වැතිරී මෙන් සූර්යයා වටා පරිභ්රමණය වීමයි. සූර්යයාගේ සිට ඇති දුර අනුව සත්වනතැන හිමිවන මෙය සූර්යයාගෙන් 287100000km පමණ දුරින් පිහිටයි. එහි සමක විශ්කම්භය 51110km පමණ වේ. සූර්යයා වටා පරිභ්රමණය සඳහා පෘථිවි අවුරුදු 84 පමණද භ්රමණය සඳහා පැය 17ක පමණ කාලයකුත් ගත කරයි. මෙතෙක් චන්ද්රයන් 27ක් පමණ හඳුනාගෙන තිබේ.
යුරේනස් ග්රහයාට වඩා මඳක් කුඩා නෙප්චූන් ග්රහයා සූර්යයාගේ සිට ඇති දුර අනුව අටවන ස්ථානයේ වේ. එය සූර්යයාගේ සිට 449710000km පමණ දුරින් පිහිටා ඇති අතර එහි පරිභ්‍රමණ කාලය පෘථිවි අවුරුදු 165ක් පමණවේ. එහි භ්‍රමණ කාලය පෘථිවි පැය 18ක් පමණය. නෙප්චූන් ග්රහයා සතු චන්ද්රයන් ගනන 13ක් වන අතර විශාලතම චන්ද්‍රයා වන ට්‍රයිටන් (TRITON) චන්ද්‍රයා භූ විද්‍යා ක්‍රියාකාරීත්වයෙන් යුක්ත බව පැවසේ. වෙනත් ග්රහලෝක වල චන්ද්රයන් මෙන් නොව ආපසු ගමන් කරන කක්‍ෂයක් ඇති එකම චන්ද්‍රයා මෙය වේ.
පෘථිවිය සමඟ ඝට්ඨනය වන ග්‍රහකයන් අප හඳුන්වන්නේ උල්කාශ්ම වශයෙනි. යම් ග්‍රහකයක් පෘථිවි වායුගෝලය වෙත පැමිණීමෙන් පසුව වායුගෝලය තුලම දැවී යන්නේ නම් එය උල්කාපාතයක් ලෙසද හැඳින්වේ. ධූමකේතු නොහොත් වල්ගා තරු බොහෝමයක් අයිස් වලින් සෑදුනු කිලෝමීටර කීපයක විශ්කම්භයෙන් යුතු සෞරග්රහ මණ්ඩලයේ කුඩා වස්තූන්ය. ඒවා සූර්යයාගේ සමීපයට ගෙනෙන හා නෙප්චූන් ග්‍රහයාගෙන් එපිටට ගමන් කරන කක්‍ෂයන්ගෙන් යුක්ත වන අතර ධූමකේතු වල සැලැස්ම විවිධාකාර විය හැකි බවටත් සොයාගෙන ඇත.
පළමු කොටසට..........
පෘථිවි ස්කන්ධයෙන් 14 ගුණයක් විශාලත්වයෙන් යුතු යුරේනස් ග්‍රහයාගේ අනෙකුත් ග්‍රහයින්ගෙන් වෙන්කෙරෙන විශේෂ ලක්‍ෂණය වන්නේ එය එක් ඇලයකට වැතිරී මෙන් සූර්යයා වටා පරිභ්රමණය වීමයි. සූර්යයාගේ සිට ඇති දුර අනුව සත්වනතැන හිමිවන මෙය සූර්යයාගෙන් 287100000km පමණ දුරින් පිහිටයි. එහි සමක විශ්කම්භය 51110km පමණ වේ. සූර්යයා වටා පරිභ්රමණය සඳහා පෘථිවි අවුරුදු 84 පමණද භ්රමණය සඳහා පැය 17ක පමණ කාලයකුත් ගත කරයි. මෙතෙක් චන්ද්රයන් 27ක් පමණ හඳුනාගෙන තිබේ.
යුරේනස් ග්රහයාට වඩා මඳක් කුඩා නෙප්චූන් ග්රහයා සූර්යයාගේ සිට ඇති දුර අනුව අටවන ස්ථානයේ වේ. එය සූර්යයාගේ සිට 449710000km පමණ දුරින් පිහිටා ඇති අතර එහි පරිභ්‍රමණ කාලය පෘථිවි අවුරුදු 165ක් පමණවේ. එහි භ්‍රමණ කාලය පෘථිවි පැය 18ක් පමණය. නෙප්චූන් ග්රහයා සතු චන්ද්රයන් ගනන 13ක් වන අතර විශාලතම චන්ද්‍රයා වන ට්‍රයිටන් (TRITON) චන්ද්‍රයා භූ විද්‍යා ක්‍රියාකාරීත්වයෙන් යුක්ත බව පැවසේ. වෙනත් ග්රහලෝක වල චන්ද්රයන් මෙන් නොව ආපසු ගමන් කරන කක්‍ෂයක් ඇති එකම චන්ද්‍රයා මෙය වේ.
පෘථිවිය සමඟ ඝට්ඨනය වන ග්‍රහකයන් අප හඳුන්වන්නේ උල්කාශ්ම වශයෙනි. යම් ග්‍රහකයක් පෘථිවි වායුගෝලය වෙත පැමිණීමෙන් පසුව වායුගෝලය තුලම දැවී යන්නේ නම් එය උල්කාපාතයක් ලෙසද හැඳින්වේ. ධූමකේතු නොහොත් වල්ගා තරු බොහෝමයක් අයිස් වලින් සෑදුනු කිලෝමීටර කීපයක විශ්කම්භයෙන් යුතු සෞරග්රහ මණ්ඩලයේ කුඩා වස්තූන්ය. ඒවා සූර්යයාගේ සමීපයට ගෙනෙන හා නෙප්චූන් ග්‍රහයාගෙන් එපිටට ගමන් කරන කක්‍ෂයන්ගෙන් යුක්ත වන අතර ධූමකේතු වල සැලැස්ම විවිධාකාර විය හැකි බවටත් සොයාගෙන ඇත.
පළමු කොටසට..........
